Zona thần kinh là một bệnh ngoài da do virus gây nên, đặc trưng bởi tình trạng nổi mụn nước thành từng cụm, sưng đỏ, gây đau rát dữ dội cho người mắc. Nếu không được chữa trị kịp thời, bệnh có thể để lại nhiều biến chứng nghiêm trọng ảnh hưởng đến sức khỏe và thẩm mỹ. Hãy cùng smartfold.net giải đáp chi tiết bệnh zona thần kinh là gì để có cái nhìn toàn diện hơn và biết cách phòng tránh đúng đắn.
Bệnh Zona thần kinh là gì?
Zona thần kinh, hay còn được gọi dân gian là giời leo, là bệnh nhiễm trùng da do virus varicella-zoster (VZV) gây ra – loại virus cũng chính là nguyên nhân gây bệnh thủy đậu. Sau khi một người khỏi bệnh thủy đậu, virus này không hoàn toàn biến mất mà vẫn “ẩn náu” trong các hạch thần kinh dưới dạng ngủ yên. Khi hệ miễn dịch suy yếu, cơ thể căng thẳng kéo dài hoặc gặp các yếu tố kích thích khác, virus sẽ tái hoạt động và gây bệnh trở lại.
Virus VZV di chuyển dọc theo dây thần kinh cảm giác, gây viêm da và tạo nên những cụm mụn nước đau rát. Mặc dù chỉ là bệnh ngoài da, nhưng zona thần kinh thực chất còn ảnh hưởng sâu đến hệ thần kinh cảm giác.
Biểu hiện phổ biến là các mảng mụn nước nhỏ li ti mọc thành dải ở một bên cơ thể, thường tập trung ở vùng thân, cổ, lưng hoặc mặt. Cơn đau rát có thể kéo dài cả sau khi mụn đã khô và bong vảy.
Bệnh zona thần kinh có lây không?
Zona thần kinh là gì và bệnh này có lây không là câu hỏi mà nhiều người quan tâm. Theo các chuyên gia, zona thần kinh có thể lây truyền qua tiếp xúc trực tiếp với dịch từ mụn nước của người bệnh. Tuy nhiên, người bị lây sẽ không mắc zona ngay mà thường mắc thủy đậu nếu trước đó chưa từng nhiễm hoặc chưa tiêm phòng.
Những ai đã từng bị thủy đậu thường có kháng thể bảo vệ, nhưng khi hệ miễn dịch yếu vẫn có thể tái phát bệnh. Vì vậy, việc giữ khoảng cách, che chắn vết thương và hạn chế tiếp xúc trực tiếp là rất cần thiết.
Nguyên nhân gây bệnh zona thần kinh
Nguyên nhân trực tiếp của bệnh là do virus varicella-zoster tái hoạt động trong cơ thể sau một thời gian “ngủ yên”. Phần lớn mọi người chỉ mắc bệnh một lần trong đời, tuy nhiên nguy cơ tái phát vẫn có nếu cơ thể suy nhược.
Một số yếu tố làm tăng khả năng mắc bệnh gồm:
- Người trên 50 tuổi, do hệ miễn dịch suy giảm theo tuổi tác.
- Người đang điều trị ung thư bằng hóa trị hoặc xạ trị.
- Người mắc các bệnh lý làm giảm miễn dịch như HIV/AIDS, tiểu đường, ung thư.
- Người sử dụng thuốc ức chế miễn dịch hoặc corticosteroid trong thời gian dài.
Zona thần kinh có nguy hiểm không?
Nếu không được điều trị sớm, zona thần kinh có thể gây ra một số biến chứng đáng lo ngại như:
- Đau dây thần kinh sau zona: Dây thần kinh bị virus tấn công khiến người bệnh cảm thấy đau âm ỉ, nhức nhối kéo dài dù mụn nước đã biến mất.
- Tổn thương mắt: Khi zona xuất hiện gần vùng mắt, virus có thể gây viêm giác mạc, giảm thị lực, thậm chí mù lòa.
- Hội chứng Ramsay Hunt: Xảy ra khi virus tấn công dây thần kinh mặt, dẫn đến liệt mặt, đau tai hoặc mất thính giác.
- Nhiễm trùng da: Do gãi hoặc chăm sóc không đúng cách khiến vết thương bị viêm loét.
Phương pháp điều trị zona thần kinh
Điều trị zona thần kinh cần kết hợp giữa thuốc kháng virus, giảm đau và chăm sóc tại chỗ. Bác sĩ thường kê thuốc acyclovir hoặc các loại tương tự để ức chế sự nhân lên của virus. Ngoài ra, có thể kết hợp thuốc giảm đau, thuốc an thần nhẹ, hoặc vitamin nhóm B để hỗ trợ phục hồi dây thần kinh.
Nếu có dấu hiệu bội nhiễm, người bệnh cần dùng thêm kháng sinh theo hướng dẫn của bác sĩ. Trong thời gian điều trị, nên nghỉ ngơi nhiều, tránh stress và duy trì chế độ ăn uống lành mạnh.
Một số lưu ý trong khi điều trị
- Tránh gãi hoặc chạm tay vào mụn nước để ngăn nhiễm trùng.
- Có thể dùng khăn lạnh hoặc băng ướt để giảm ngứa.
- Nên mặc quần áo rộng, thoáng mát, dùng xà phòng dịu nhẹ khi tắm.
- Hạn chế tiếp xúc với người chưa tiêm phòng thủy đậu hoặc có sức đề kháng yếu.
Chăm sóc da trong giai đoạn phục hồi
Khi vùng da bắt đầu bong vảy, nên dưỡng ẩm nhẹ để tránh khô và ngứa. Có thể sử dụng kem bôi chứa thành phần làm dịu da như lô hội, chiết xuất yến mạch hoặc kẽm oxide để hỗ trợ phục hồi nhanh hơn.
Thực phẩm nên và không nên ăn khi bị zona thần kinh là gì?
Thực phẩm nên bổ sung
- Nhóm thực phẩm giàu lysine: trứng, thịt gà, tôm, các loại đậu, giúp tăng sức đề kháng và ức chế sự phát triển của virus.
- Thực phẩm chứa nhiều vitamin C và kẽm: có trong cam, ổi, đu đủ, rau xanh, giúp tăng cường miễn dịch và làm lành tổn thương da.
- Nhóm vitamin B12, B6: từ sữa chua, chuối, khoai lang, gan động vật, giúp phục hồi tế bào thần kinh.
Thực phẩm cần hạn chế
- Thực phẩm nhiều đường và tinh bột tinh chế vì dễ làm tăng viêm và chậm lành.
- Đồ ăn chứa gelatin hoặc arginine như socola, yến mạch, đậu phộng vì có thể kích thích virus phát triển.
- Các món dễ để lại sẹo như rau muống, gạo nếp, trứng, hải sản.
- Đồ uống có cồn vì làm giảm tác dụng thuốc và cản trở quá trình hồi phục.
Cách phòng ngừa bệnh zona thần kinh
Phòng bệnh luôn tốt hơn chữa bệnh. Để giảm nguy cơ mắc zona thần kinh, bạn nên:
- Hạn chế tiếp xúc trực tiếp với người đang bị thủy đậu hoặc zona, đặc biệt khi bạn chưa tiêm phòng.
- Giữ vệ sinh cá nhân sạch sẽ, ăn uống đầy đủ dưỡng chất, tập luyện thể dục thường xuyên để tăng sức đề kháng.
- Tiêm vắc-xin phòng zona cho người trên 50 tuổi hoặc người có hệ miễn dịch yếu, giúp giảm đáng kể nguy cơ tái phát và biến chứng.
Tổng kết
Các thông tin giải đáp bệnh Zona thần kinh là gì cho thấy đây tuy không phải là bệnh nan y nhưng lại gây đau đớn và ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt. Việc nhận biết sớm, điều trị đúng cách và duy trì lối sống lành mạnh là chìa khóa để ngăn ngừa biến chứng. Nếu thấy các dấu hiệu nghi ngờ như nổi mụn nước dọc theo dây thần kinh, đau rát và sốt nhẹ, hãy đến cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị kịp thời.