Thiền là hành trình hướng nội, giúp tìm lại sự tĩnh lặng trong tâm hồn giữa cuộc sống hiện đại đầy biến động. Không chỉ mang đến lợi ích về sức khỏe, thiền còn mở ra cánh cửa để mỗi người hiểu rõ hơn về chính mình – điều mà đôi khi chúng ta quên mất giữa nhịp sống vội vàng. Vậy chính xác thì ngồi thiền có tác dụng gì nổi bật? Cùng smartfold.net lý giải đáp án qua bài viết dưới đây nhé!
Tìm hiểu về thiền định
Từ rất lâu trước khi đạo Phật ra đời, thiền đã xuất hiện trong nền triết học Ấn Độ cổ đại. Nó không chỉ gắn liền với Phật giáo mà còn xuất hiện trong nhiều tôn giáo khác như Thiên Chúa giáo, Đạo giáo hay Kỳ Na giáo. Thiền được xem như một con đường giúp con người đạt đến sự tĩnh lặng nội tâm và thấu hiểu sâu sắc bản thân.
Trong Phật giáo, thiền là phương pháp rèn luyện tâm trí, giúp con người đạt đến trạng thái giác ngộ. Trong yoga, thiền (Dhyana) được hiểu là “dòng chảy của tâm thức” – khi tâm trí không bị xao động bởi thế giới bên ngoài mà hòa vào nhịp điệu tự nhiên của sự sống. Đây là quá trình tập trung vào một đối tượng hoặc khoảnh khắc để đạt được sự bình yên, thư giãn và thấu suốt.
Khi tâm trí hướng trọn vẹn vào hiện tại, con người sẽ bớt vướng bận quá khứ hay lo lắng tương lai. Đây chính là nền tảng giúp giảm căng thẳng – một trong những nguyên nhân lớn gây hại cho sức khỏe tinh thần lẫn thể chất. Vì vậy, dù có nhiều định nghĩa khác nhau nhưng tựu chung lại, thiền là phương pháp giúp con người làm chủ bản thân, đạt được sự tĩnh tâm và an nhiên.
Thiền có thể được chia thành nhiều hình thức khác nhau, trong đó phổ biến nhất là thiền định và thiền tọa. Thực hành thiền định thường tập trung vào việc điều hòa hơi thở, giữ cho tâm trí yên ổn và chú ý vào một điểm nhất định.
Ngồi thiền có tác dụng gì đối với con người?
Giữa nhịp sống gấp gáp, thiền trở thành một điểm tựa tinh thần giúp con người cân bằng. Rất nhiều nghiên cứu đã chứng minh rằng việc ngồi thiền mang đến những lợi ích thiết thực cả về thể chất lẫn tinh thần.
Giảm căng thẳng, lo âu và trầm cảm
Các nghiên cứu của nhiều trường đại học lớn trên thế giới cho thấy thiền định thường xuyên giúp giảm hoạt động ở vùng não liên quan đến lo âu, từ đó cải thiện cảm xúc và ổn định tâm lý. Người duy trì thói quen thiền mỗi ngày thường có cái nhìn tích cực hơn, ít bị chi phối bởi cảm xúc tiêu cực.
Cải thiện giấc ngủ và tăng khả năng tập trung
Thiền giúp điều hòa nhịp thở, thư giãn cơ thể, từ đó giúp người tập dễ ngủ và ngủ sâu hơn. Khi não bộ được nghỉ ngơi, khả năng ghi nhớ và tập trung cũng được cải thiện đáng kể. Thiền còn giúp kiểm soát stress – một trong những nguyên nhân chính khiến trí nhớ suy giảm.
Tăng cường miễn dịch và bảo vệ tim mạch
Khi thiền, cơ thể tiêu thụ ít oxy hơn, nhịp tim và huyết áp giảm, giúp hệ tuần hoàn hoạt động ổn định. Các nghiên cứu cho thấy thiền đều đặn giúp tăng kháng thể, giảm nguy cơ đột quỵ và đau tim.
Giảm đau và cải thiện khả năng chịu đựng
Một số nghiên cứu cho thấy, thiền có thể giúp giảm cường độ và cảm giác đau lên đến 40–50%, đôi khi còn hiệu quả hơn cả thuốc giảm đau thông thường.
Làm chậm quá trình lão hóa
Ngồi thiền có tác dụng gì mà lại có nhiều chị em phụ nữ lựa chọn như thế? Thiền giúp điều hòa nhịp thở và giảm tiêu thụ oxy – yếu tố liên quan mật thiết đến quá trình lão hóa. Những người thiền thường xuyên thường trông trẻ trung, tinh thần sảng khoái hơn so với tuổi thực.
Hỗ trợ điều trị rối loạn tăng động
Ở một số người trưởng thành mắc chứng tăng động, thiền giúp kiểm soát hành vi, cải thiện khả năng tập trung và giảm tính bốc đồng.
Hướng dẫn cách ngồi thiền đúng tại nhà
Sau khi biết ngồi thiền có tác dụng gì, để đạt được hiệu quả, người mới bắt đầu nên chú ý một số điểm quan trọng sau:
Giữ đúng tư thế
Khi ngồi thiền, lưng phải giữ thẳng nhưng không căng cứng. Nếu ngồi trên ghế, tránh tựa lưng. Tư thế đúng giúp hơi thở lưu thông dễ dàng và tâm trí dễ tập trung hơn.
Hít thở tự nhiên
Hít vào thật sâu bằng mũi, thở ra chậm rãi bằng miệng hoặc mũi, tùy vào cảm nhận. Việc chú tâm vào hơi thở là cách tốt nhất để giữ tâm không bị xao động.
Duy trì thời gian hợp lý
Với người mới, chỉ cần 5–10 phút mỗi ngày. Khi đã quen, có thể tăng dần thời gian lên 20–30 phút. Việc duy trì đều đặn quan trọng hơn thời lượng quá dài trong một lần thiền.
Lựa chọn không gian yên tĩnh
Hãy chọn một nơi ít tiếng ồn, có ánh sáng dịu và thoáng mát. Buổi sáng sớm là thời điểm lý tưởng để thiền, khi cơ thể vừa tỉnh giấc và chưa bị chi phối bởi công việc trong ngày.
Trang phục thoải mái
Không nên mặc quần áo bó sát khi thiền. Các loại vải mềm, rộng rãi, giúp cơ thể dễ dàng thư giãn sẽ là lựa chọn phù hợp nhất.
Những lưu ý quan trọng khi tự học thiền
Thiền không phải là việc dễ dàng, nhất là với người mới bắt đầu. Cần một quá trình dài để tâm trí thực sự lắng lại. Nếu có điều kiện, hãy tìm đến người hướng dẫn có kinh nghiệm để tránh sai tư thế hoặc rơi vào trạng thái buồn ngủ, lơ mơ khi thiền.
Đặc biệt, những ai đang mắc các bệnh lý tâm thần như trầm cảm nặng, rối loạn lưỡng cực, hoang tưởng hoặc có khuynh hướng suy nghĩ tiêu cực không nên tự tập thiền tại nhà, mà cần có sự theo dõi và hướng dẫn của chuyên gia tâm lý.
Kết luận
Đọc đến đây thì bạn cũng biết được ngồi thiền có tác dụng gì rồi chứ? Chỉ cần dành vài phút mỗi ngày cho thiền, bạn đã trao cho bản thân cơ hội sống chậm lại, lắng nghe hơi thở và cảm nhận sự an yên vốn có trong tâm trí. Đây không chỉ là phương pháp rèn luyện tinh thần, mà còn là một lối sống giúp con người tìm thấy hạnh phúc giản đơn giữa đời thường.