Việc hiểu rõ các dấu hiệu trào ngược dạ dày cảnh báo để nhận biết sớm mức độ bệnh và có hướng điều chỉnh phù hợp sẽ giúp bạn bảo vệ sức khỏe một cách hiệu quả và chủ động hơn trong cuộc sống.
Trào ngược dạ dày là gì?
Trào ngược dạ dày, hay còn được gọi là trào ngược axit, là một tình trạng phổ biến khi axit từ dạ dày bị đẩy ngược lên thực quản. Điều này xảy ra khi cơ vòng dưới của thực quản – bộ phận ngăn axit trào ngược – hoạt động không hiệu quả hoặc bị suy yếu. Khi đó, người bệnh sẽ gặp phải nhiều triệu chứng khó chịu, phổ biến như ợ nóng, đau tức ngực, cảm giác chua miệng, khó nuốt hoặc buồn nôn.
Trong nhịp sống hiện đại, áp lực tinh thần, chế độ ăn uống không điều độ, lối sống ít vận động và lạm dụng thuốc có thể là các yếu tố dẫn đến trào ngược dạ dày. Tình trạng này nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe lâu dài.
Nhận biết các dấu hiệu trào ngược dạ dày thường gặp
Cảm giác đau thượng vị
Đây là dấu hiệu đầu tiên và thường dễ bị nhầm lẫn với các bệnh lý tim mạch hoặc phổi. Cơn đau thường xuất hiện ở vùng ngực trên, có thể lan ra lưng hoặc cánh tay, gây cảm giác như bị đè nặng, thắt lại. Nguyên nhân chủ yếu là do axit kích thích lớp niêm mạc của thực quản.
Ợ hơi, ợ chua và ợ nóng
- Ợ hơi là biểu hiện rõ ràng nhất, thường xuất hiện sau khi ăn hoặc uống. Tình trạng này là kết quả của khí tích tụ trong dạ dày thoát ra bằng miệng.
- Ợ nóng là cảm giác nóng rát vùng ngực và cổ họng, thường xảy ra sau khi nằm hoặc ăn quá no.
- Ợ chua là cảm giác chua miệng do axit dạ dày trào ngược lên vùng miệng và cổ họng.
Khó nuốt, vướng ở cổ họng
Một số người cảm thấy khó nuốt, như có vật gì đó mắc lại trong cổ. Điều này là do lớp niêm mạc của thực quản bị tổn thương hoặc sưng tấy khiến thức ăn không dễ dàng di chuyển như bình thường.
Khàn giọng, ho khan kéo dài
Khi axit trào ngược thường xuyên, nó có thể gây kích ứng dây thanh quản và vùng họng. Người bệnh có thể khàn tiếng, cảm thấy cổ họng khô rát hoặc bị ho nhiều, đặc biệt vào buổi sáng hoặc sau khi ăn.
Buồn nôn và nôn
Vào ban đêm, khi nằm ngủ, axit dễ dàng trào ngược lên thực quản do ảnh hưởng của trọng lực. Điều này dẫn đến cảm giác buồn nôn, nôn khan, mất ngủ hoặc tỉnh giấc giữa đêm vì cảm giác nghẹn cổ.
Nước bọt tiết nhiều bất thường
Khi axit trào lên đến khoang miệng, cơ thể phản xạ bằng cách tiết nhiều nước bọt để trung hòa lượng axit. Tuy không phổ biến bằng các triệu chứng khác, nhưng đây cũng là dấu hiệu cho thấy có thể bạn đang gặp vấn đề với hệ tiêu hóa.
Các mức độ trào ngược dạ dày cần quan tâm
Mức độ nhẹ
Ở giai đoạn này, người bệnh chỉ gặp những biểu hiện đơn giản như ợ hơi sau ăn, cảm giác nóng rát nhẹ ở vùng ngực. Các triệu chứng không thường xuyên và không ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt hằng ngày.
Mức độ trung bình
Trào ngược dạ dày bắt đầu gây ảnh hưởng rõ rệt đến sinh hoạt. Người bệnh thường xuyên cảm thấy đau vùng thượng vị, khó nuốt, chua miệng và ho kéo dài. Việc ăn uống và nghỉ ngơi bị gián đoạn, dẫn đến suy nhược cơ thể.
Mức độ nặng
Ở giai đoạn này, các triệu chứng xảy ra liên tục, kéo dài và có xu hướng trầm trọng hơn. Người bệnh có thể gặp tình trạng viêm loét thực quản, mất ngủ, giảm cân nhanh chóng. Nếu không điều trị, trào ngược dạ dày có thể dẫn đến biến chứng nghiêm trọng như ung thư thực quản.
Các biến chứng nguy hiểm từ trào ngược dạ dày
Viêm thực quản
Đây là biến chứng phổ biến nhất khi lớp niêm mạc thực quản bị tổn thương do tiếp xúc thường xuyên với axit. Người bệnh cảm thấy đau khi nuốt, ăn khó tiêu và thường xuyên bị nghẹn.
Loét thực quản
Axit ăn mòn gây ra các vết loét sâu trong thực quản, làm tăng nguy cơ chảy máu, viêm nhiễm và ảnh hưởng đến quá trình hấp thu chất dinh dưỡng.
Hẹp thực quản
Khi bị viêm mãn tính, các vết loét sẽ để lại sẹo. Sẹo khiến lòng thực quản thu hẹp lại, dẫn đến khó nuốt và dễ bị nghẹn, đặc biệt là với thức ăn rắn.
Viêm thanh quản và đường hô hấp
Khi axit trào lên tới cổ họng hoặc khí quản, nó có thể gây viêm thanh quản hoặc viêm phổi. Người bệnh sẽ thấy khó thở, khàn giọng kéo dài, và thậm chí phải dùng đến thuốc điều trị hô hấp.
Nguy cơ ung thư thực quản
Mặc dù không thường gặp, nhưng trào ngược dạ dày lâu ngày có thể gây ra biến đổi tế bào thực quản, dẫn đến nguy cơ phát triển thành ung thư. Đây là lý do tại sao việc phát hiện và điều trị sớm là rất quan trọng.
Làm thế nào để kiểm soát và hạn chế trào ngược dạ dày?
Thay đổi thói quen ăn uống
- Ăn thành nhiều bữa nhỏ, tránh ăn quá no.
- Tránh các thực phẩm có tính axit cao như chanh, cam, cà chua.
- Hạn chế thức ăn nhiều dầu mỡ, cay nóng hoặc chiên rán.
- Không nằm ngay sau khi ăn và nên kê cao đầu khi ngủ.
Giữ tinh thần thoải mái
Căng thẳng là một trong những yếu tố khiến dạ dày tiết axit nhiều hơn. Do đó, cần ngủ đủ giấc, luyện tập thể thao nhẹ nhàng và nghỉ ngơi hợp lý để cải thiện sức khỏe tổng thể.
Không lạm dụng thuốc
Một số loại thuốc giảm đau, chống viêm có thể làm tăng nguy cơ trào ngược dạ dày. Cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng bất kỳ loại thuốc nào, đặc biệt nếu đã có tiền sử bệnh lý về tiêu hóa.
Kết luận
Trào ngược dạ dày là một trong những tình trạng phổ biến nhưng lại thường bị xem nhẹ vì triệu chứng ban đầu không rõ ràng. Tuy nhiên, nếu không được kiểm soát kịp thời, bệnh có thể gây ra hàng loạt biến chứng nghiêm trọng đến hệ tiêu hóa và hô hấp.